Grootschalig landbouwplateau krijgt opnieuw kleinschalige landschaps- en natuurversterking

Regionaal Landschap Zuid-Hageland vzw doet jaarlijks in het winterseizoen tientallen aanplanten van heggen en hoogstamboomgaarden. Daarnaast worden parkjes, speeltuintjes… en dergelijke vergroend. De meeste aanplanten gebeuren bij particulieren, voornamelijk in grotere tuinen of in weiland met hobbydieren.
We willen samen met de gemeente Linter deze aanplant van negen stroken met haagplanten in de kijker zetten gezien de specifieke locatie ervan: te midden van een grootschalig landbouwlandschap tussen de dorpskernen van Neerhespen, Neerlanden en Dormaal. De aanplant vindt plaats op wegbermen van ruilverkavelingswegen die voldoende breed zijn. Daarenboven zijn deze stroken openbaar domein en van de landbouwpercelen gescheiden door een ondiep grachtje.

Dit landbouwgebied is al eeuwenlang hoofdzakelijk in gebruik als akkerland. Toch hebben zich hier de voorbije decennia ontwikkelingen voorgedaan die zowel de landschaps- als belevingswaarde ervan hebben aangetast, met een bijkomend negatief effect op het akkervogelbestand. Deze landschappelijke achteruitgang heeft voornamelijk te maken met de landbouwkundige vooruitgang, en de systematische vergroting van individuele percelen als gevolg van de mechanisering binnen de landbouw.

Een eerste grote ‘opschaling’ deed zich voor met de diverse ruilverkavelingen in de jaren ’70 van vorige eeuw: zowat het gehele landbouwgebied op de leemplateau’s in Zuid-Vlaanderen werd heringericht met de aanleg van nieuwe verharde landbouwwegen en de afschaffing van stukken bestaande (veelal onverharde) wegen. Daarbij werden verspreide kleinere percelen samengevoegd. Maar ook erna werden de percelen gemiddeld nog beduidend groter. Op ca. vijftig jaar nam de gemiddelde perceelsoppervlakte toe met minstens een factor tien, waardoor deze akkerplateau’s ook veel erosiegevoeliger werden: waar voorheen perceeltjes met erosievoelige gewassen (bieten, aardappelen, maïs… ) op korte afstand werden onderbroken door gewassen die veel erosiebestendiger zijn (voornamelijk granen), heb je nu akkers van tientallen hectare groot waarbij over honderden meters niets het water kan afremmen, en je de huidige modderstromen krijgt na een zware stortbui.
Deze ruilverkavelingen waren landschappelijk erg radicale ingrepen, waarbij het merendeel van de toen nog aanwezige landschapselementen verdween: holle wegen werden dikwijls dichtgegooid, hellingen met struiken en kruiden werden zo goed als genivelleerd.

De aanplant werd uitgevoerd door Groendoeners (Sociaal economie bedrijf De Winning vzw).